Το τραύμα επηρεάζει τον τρόπο, που τα παιδιά συμπεριφέρονται στην τάξη. Τα παιδιά που έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες συνήθως έχουν μάθει να κρύβουν τον πόνο τους καλά. Αντ’ αυτού, συνήθως αυτός μεταμφιέζεται σε κακή συμπεριφορά ή ακόμα και σε συμπτώματα ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).
Δυσκολεύονται να συνδεθούν με τους δασκάλους. Δεν ζητούν βοήθεια. Μπορεί να είναι συνέχεια υπ’ ατμόν, αναζητώντας συνέχεια τον κίνδυνο. Αυτό τις περισσότερες φορές μεταφράζεται από τους δασκάλους ως ξέσπασμα και κακή συμπεριφορά και γι’ αυτό συχνά σπεύδουν να τα τιμωρήσουν. Πολλά από αυτά τα παιδιά δεν κατάφεραν να αναπτύξουν ασφαλείς δεσμούς με τους ενήλικες στη ζωή τους, προσθέτει ο JamieHoward, PhD, κλινικός ψυχολόγος και επικεφαλής του Κέντρου Τραύματος και Ανθεκτικότητας στο Ινστιτούτο ChildMind.Χρειάζονται βοήθεια για να εμπιστευτούν άλλους ενήλικες στη ζωή τους.
Τα παιδιά, που έχουν υποστεί τραύμα συχνά βλέπουν τα πράγματα με άσχημη οπτική. Μπορεί να νομίζουν για παράδειγμα, ότι είναι κακά παιδιά. Ακόμα, μπορεί να φοβούνται τόσο πολύ μήπως κάνουν λάθη που δεν δοκιμάζουν καθόλου καινούργιες δραστηριότητες.Χρειάζονται βοήθεια για να διαπιστώσουν ότι είναι καλά παιδιά, που αξίζουν να τα πάνε καλά. Τα παιδιά με τραύμα συχνά έχουν πρόβλημα να διαχειριστούν έντονα συναισθήματα.
«Πρέπει να είμαστε συνεργάτες στη διαχείριση της συμπεριφοράς τους», εξηγεί η ΔρRappaport. «Η συν-ρύθμιση προηγείται της αυτορρύθμισης. Πρέπει να τους βοηθήσουμε να πάρουν τον έλεγχο που χρειάζονται για να αλλάξουν το μονοπάτι, που ακολουθούν, όταν είναι αναστατωμένα ». Χρειάζονται προπόνηση και εξάσκηση για την αποκλιμάκωση των έντονων συναισθημάτων. Τα παιδιά με τραύμα μπορεί να έχουν πρόβλημα να εστιάσουν και να σκεφτούν καλά τα πράγματα. Μπορεί επίσης να ξεσπάσουν για να τραβήξουν την προσοχή, ακόμη και την αρνητική προσοχή.
Το τραύμα είναι ιδιαίτερα δύσκολο, να το αντιμετωπίσουν οι εκπαιδευτικοί, επειδή τα παιδιά συχνά δεν εκφράζουν τη στενοχώρια, που αισθάνονται, με τρόπο που να είναι εύκολα αναγνωρίσιμος και μπορεί να καλύψουν τον πόνο τους με συμπεριφορά επιθετική ή διασπαστική.
Μια άλλη πρόκληση με τα παιδιά, που έχουν βιώσει τραύμα είναι, ότι αναπτύσσουν την πεποίθηση ότι είναι κακά και αυτό που τους συνέβη είναι δικό τους λάθος. Αυτό οδηγεί στην πεποίθηση, ότι οι άνθρωποι δεν πρόκειται να τους συμπαθήσουν ή να τους φέρονται καλά. Όπως λέει η Δρ Χάουαρντ, «Είμαι κακό παιδί. Γιατί να τα πάω καλά στο σχολείο; Τα κακά παιδιά δεν τα πάνε καλά στο σχολείο».
Τα παιδιά με τραύμα τείνουν επίσης να αναπτύξουν αυτό που η Δρ Χάουαρντ αποκαλεί «εχθρική προκατάληψη απόδοσης» – την ιδέα ότι όλοι θέλουν να τους επιτεθούν. Αν λοιπόν ένας δάσκαλος πει: «Καθίστε στη θέση σας», το ακούνε ως «ΚΑΤΣΕ ΣΤΟ ΚΑΘΙΣΜΑ ΣΟΥ!» Το ακούν ως υπερβολικό, θυμωμένο και άδικο. Έτσι θα αντιδράσουν πολύ γρήγορα και με εκνευρισμό. Όπως λέει η ΔρRappaport: «Βλέπουν αρνητικά τα πράγματα, που εμείς οι υπόλοιποι μπορεί να βλέπουμε ως ουδέτερα».
Η ΔρRappaport παρατηρεί, ότι μερικές φορές αδυνατούν, να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες στην τάξη, επειδή παραλύουν από το φόβο, μήπως κάνουν λάθος και αυτό μπορεί να τα κάνει να φαίνονται αδιάφορα. «Ένα λάθος που μπορεί σε μας να φαίνεται ασήμαντο, σε αυτά μπορεί να φαίνεται τεράστιο. Δεν χρειάζονται μόνο υποστήριξη για να έχουν επιτυχίες αλλά και να καταλάβουν, ότι το να κάνει κάποιος λάθος θεωρείται απαραίτητο μέρος της διαδικασίας της μάθησης.
Ένα από τα κλασικά συμπτώματα του τραύματος είναι η υπερ-επαγρύπνηση, που είναι η υπερβολική εγρήγορση απέναντι στον κίνδυνο. «Είναι σωματική υπερ-διέγερση», εξηγεί ο Δρ Χάουαρντ. «Αυτά τα παιδιά είναι σπασμωδικά, έχουν μια υπερβολικά τρομαγμένη αντίδραση. Μπορεί να έχουν μεγάλες, ανεξέλεγκτες αντιδράσεις». Αυτό μπορεί να μοιάζει με υπερκινητικότητα, οδηγώντας τα παιδιά που έχουν υποστεί τραύμα να διαγνωστούν λανθασμένα με ΔΕΠΥ. Η χρόνια ταραχή μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολία στον ύπνο και σε χρόνιο εκνευρισμό.
Το χρόνιο τραύμα επηρεάζει τη μνήμη των παιδιών, την ικανότητά τους να δίνουν προσοχή, να σχεδιάζουν, να σκέφτονται τα πράγματα αλλά και άλλες εκτελεστικές λειτουργίες. Τα παιδιά που έχουν ΔΕΠΥ και τραύμα, μπορεί να παρουσιάζουν ιδιαίτερες δυσκολίες σε αυτές τις δεξιότητες.
Η δυσκολία προγραμματισμού επηρεάζει όχι μόνο την ολοκλήρωση των καθηκόντων στο σχολείο, αλλά και την ικανότητα του παιδιού να σκέφτεται τη συμπεριφορά του, αντί να ενεργεί παρορμητικά και να αποφασίζει για τον καλύτερο τρόπο επικοινωνίας των αναγκών και των συναισθημάτων του.
Ένα από τα πράγματα που τείνει να αναστατώνει τα παιδιά, που έχουν υποστεί τραύμα, είναι η δυσκολία πρόβλεψης του μέλλοντος – το να μην γνωρίζουμε τι έρχεται, είναι ανησυχητικό για τα παιδιά αυτά και τους δημιουργεί άγχος. Αυτά τα παιδιά μπορούν να επωφεληθούν, από τις επαναλαμβανόμενες αναφορές στο τι έρχεται και τι πρέπει να περιμένουν.
Μια άλλη εκτελεστική λειτουργία που μπορεί να είναι αδύναμη είναι η ικανότητα αυτό-αφήγησης ή αυτοκαθοδήγησης, να περιγράφουν δηλαδή από μέσα τους το τι πρέπει να κάνουν καθώς εκτελούν ένα έργο.
Εν ολίγοις, τα εμπόδια στη μάθηση που βιώνουν συχνά αυτά τα παιδιά περιλαμβάνουν:
•Πρόβλημα δημιουργίας σχέσεων με εκπαιδευτικούς
• Κακή αυτορρύθμιση
•Αρνητική σκέψη
• Υπερεπαγρύπνηση
• Δυσκολίες στις εκτελεστικές λειτουργίες
Ο εντοπισμός των συμπτωμάτων του τραύματος στα παιδιά μπορεί να βοηθήσει τους γονείς και εκπαιδευτικούς να κατανοήσουν τις «αλλοπρόσαλλες» συμπεριφορές των παιδιών. Επίσης, μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή λανθασμένης διάγνωσης, καθώς αυτά τα συμπτώματα μπορούν να μιμηθούν άλλα προβλήματα, συμπεριλαμβανομένης της ΔΕΠΥ και άλλων διαταραχών συμπεριφοράς.
«Το μόνο μόνιμο τραύμα είναι αυτό που υποφέρουμε χωρίς θετική αλλαγή». LeoBuscaglia
Πηγές:
https://traumasensitiveschools.org/trauma-and-learning/the-solution-trauma-sensitive-schools/
https://traumasensitiveschools.org/trauma-and-learning/the-problem-impact/
https://childmind.org/article/how-trauma-affects-kids-school/?fbclid=IwAR0LuaoUxkAPgn9a9zd77NGKKpfigSS6TQS13boYzURq6NQKJ0PtUqczBjk
https://traumaawareschools.org/impact
https://resilienteducator.com/classroom-resources/this-is-a-students-brain-on-trauma/
https://www.tasb.org/members/enhance-district/how-childhood-trauma-affects-students/